Door alle publiciteit rond netcongestie krijgen huiseigenaren mee dat de warmtepomp een probleem veroorzaakt. Maar de warmtepomp is vooral deel van oplossing voor de energietransitie. Praat consumenten nou niet aan dat de warmtepomp de grote piekbelaster is, maar neem huiseigenaren juist mee in het leveren van een bijdrage aan de energietransitie en bij het oplossen van een deel van de congestieproblematiek.

De energietransitie in de gebouwde omgeving is niet eenvoudig, maar we liggen eigenlijk best goed op schema: het gasverbruik daalt en het aantal warmtepompen stijgt. Dat is prachtig. Maar netcongestie levert wel een groot knelpunt op. Het klimaatakkoord is vijf jaar oud en het energieakkoord al weer tien, maar blijkbaar is er niet genoeg rekening mee gehouden dat de doelstellingen voor bijvoorbeeld woningverduurzaming na zo’n periode ook eens op schema zouden kunnen liggen.

Aanpak van netcongestie
Eind april kwam minister Jetten met de aangekondigde uitwerking om de nijpende problemen in Flevoland, Gelderland en Utrecht aan te pakken. Op allerlei manieren moet worden geprobeerd de netcapaciteit op te rekken en maximaal te benutten om zo tijd te winnen tot het stroomnet versterkt is.

Bedrijven en particulieren worden gestimuleerd om efficiënter gebruik te maken van stroom. Dit kan bijvoorbeeld door pieken in de vermogensvraag te verminderen. Daar lijkt het advies over warmtepompen prima in te passen. Er wordt aanbevolen een hybride warmtepomp te nemen en voor de stap naar een all-electric warmtepomp eerst even de capaciteitskaart van het elektriciteitsnet te checken op netcongestie.

Willen de echte piekbelasters opstaan?
En daar zul je het hebben: heel Flevoland, Gelderland en Utrecht kleurt rood en niemand kan vertellen wanneer het weer oranje of zelfs groen wordt. Gevolg: voorlopig geen all-electric warmtepomp. En het gevoel dat bij huiseigenaren blijft hangen is dat warmtepompen piekbelasters zijn die blijkbaar voor problemen zorgen. Dit maakt consumenten kopschuw en zorgt misschien wel dat helemaal geen warmtepomp wordt aangeschaft.

Het zou goed zijn als gebruikers weten wat netcongestie eigenlijk is en hoort wat de echte piekbelasters zijn. Neem bijvoorbeeld elektrische naverwarmers die het verbruik van te goedkoop  ontworpen warmtepompsystemen ineens verdubbelen als het eens écht koud wordt in de winter. Of wat te denken van elektrische cv-ketels? Volgens leveranciers ben je ‘binnen een dag van het gas af’, maar ze vergeten erbij te vertellen dat je daarvoor in de plaats een astronomisch stroomverbruik krijgt, met bijpassende rekening. Om nog maar te zwijgen over het feit dat het product niet eens mag worden toegepast volgens het BBL (voorheen bouwbesluit).

All-electric ready een beter alternatief
Warmtepompen, hybrides inclusief, vormen een cruciale schakel in de energietransitie thuis. In Jettens brief was de boodschap positief geformuleerd: “Een hybride warmtepomp blijft een goed idee in bestaande woningen.” In veel gevallen klopt dat, maar niet als alternatief voor een volledig elektrische warmtepomp.

Welwillende huiseigenaren die eigenlijk nu van het aardgas af willen, zitten met een gewone hybride tot bijna 2040 aan het aardgas vast. Een beter alternatief is om een all-electric ready hybride aan te schaffen. Een hybride warmtepomp met een capaciteit groot genoeg om ook zonder gasketel alle warmte en warmwater te verzorgen. Zodra het congestieprobleem in de wijk is verholpen en de isolatie van de woning is op orde, kunnen ketel, gasaansluiting en vastrechtkosten de deur uit.

Doe zoals mijn moeder
Naast de keuze voor efficiënte apparaten, is aanpassen van de vraag op het aanbod een voorwaarde om van de energietransitie een succes te maken. Het aanpassingsvermogen van consumenten is best groot en met slimme (prijs)prikkels willen veel mensen best een bijdrage leveren aan het afvlakken van het piekverbruik.

Zo kunnen we in de daluren de elektrische auto laden en automatische timers inzetten om wasmachines, -drogers, vaatwassers en warmwaterapparaten buiten de piekuren aan te zetten. Al zo lang ik me kan herinneren doet mijn moeder van inmiddels 84 de was ’s nachts, ‘want dan is de stroom goedkoop’. Het moet toch mogelijk zijn de consument meer als mijn moeder te laten zijn?