De transitie naar een duurzame samenleving is in volle gang, en daarbij spelen innovatieve duurzame technologieën een cruciale rol. Een van die zeer duurzame technologieën is bodemenergie, een systeem dat gebruikmaakt van de natuurlijke capaciteit van de aarde om gebouwen te verwarmen of te koelen. Het klinkt als een milieuvriendelijke oplossing, en dat is het ook. Toch wordt bodemenergie in de Omgevingswet aangemerkt als een ‘milieubelastende activiteit’ en ligt de nadruk op potentiële bodemrisico’s. Dit is een merkwaardige misvatting die niet alleen haaks staat op de werkelijkheid, maar ook op de belangen van de energietransitie.

De reden dat bodemenergie wordt gezien als milieu belastend, is gebaseerd op een juridische en administratieve benadering die geen recht doet aan de positieve milieu-impact van deze technologie. Bodemenergiesystemen maken gebruik van de constante temperatuur in de grond om energie uit te onttrekken en er tijdelijk in op te slaan, hetgeen resulteert in een aanzienlijke vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen. Door deze systemen in te zetten voor de verwarming en koeling van gebouwen, wordt de CO2-uitstoot drastisch verlaagd.

Dit is niet zomaar een aanname; uit een uitgebreide Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) door CE Delft, blijkt dat bodemenergie aanzienlijke milieuwinst oplevert, en veelal als beste duurzame alternatief uit de analyse naar voren komt. Daarnaast zijn er aanvullende voordelen van de techniek, zoals het niet bijdragen aan geluidsoverlast en hitte-eilanden in stedelijk gebied.

Wat deze misvatting des te absurder maakt, is het feit dat bodemenergie al meer dan dertig jaar met succes wordt toegepast zonder dat er ooit sprake is geweest van een milieuramp. Ondanks de duizenden installaties die inmiddels operationeel zijn, zijn er geen noemenswaardige incidenten geweest waarbij het milieu significant is beschadigd. Het ongerepte veiligheidsrecord van bodemenergie zou  een reden moeten zijn om deze technologie te omarmen en verder te stimuleren.

De niet noemenswaardige milieueffecten van bodemenergie staan in schril contrast met veel andere energiebronnen en industriële activiteiten die wél regelmatig voor een forse milieubelasting zorgen. Neem bijvoorbeeld de impact van ons drinkwatergebruik. We spoelen toiletten door met water van dezelfde kwaliteit als dat we drinken. We gebruiken liters schoon drinkwater om gebouwen te reinigen, auto’s te wassen, en lange, hete douches te nemen.

Al dat water veelal onttrokken uit de bodem, zorgvuldig gezuiverd en geperfectioneerd voor menselijke consumptie, wordt na onnodig veel gebruik afgevoerd en komt via het riool terecht bij rioolwaterzuiveringen. Rioolwaterzuiveringen zijn complexe, energie-intensieve installaties die proberen ons afvalwater schoon genoeg te maken om aan de normen te voldoen.

Maar ondanks deze dure inspanningen slagen ze er vaak niet in om aan de strenge eisen van de Europese Kader Richtlijn Water te voldoen. De milieu-impact van onze  drinkwaterwinning wordt echter niet meegenomen in de juridische afweging, waar dit wel wordt gedaan bij bodemenergie. Dit creëert een onbegrijpelijk en oneerlijk speelveld. 

Het is dan ook hoog tijd dat het bevoegd gezag en andere maatschappelijk organisaties bodemenergie erkent voor wat het werkelijk is: een ‘milieu-ontlastende activiteit’. Door bodemenergie in dezelfde categorie te plaatsen als andere milieubelastende activiteiten, zoals vervuilende industrieën, wordt een verkeerd signaal afgegeven aan zowel beleidsmakers als het grote publiek. Dit ontmoedigt verdere investeringen in bodemenergiesystemen, terwijl juist deze technologieën ons kunnen helpen om de doelstellingen van het Klimaatakkoord te behalen.

Het aanpassen van de classificatie van bodemenergie in de Omgevingswet is niet alleen een kwestie van rechtvaardigheid, maar ook van gezond verstand. Als we serieus werk willen maken van een toekomst waarin duurzaamheid voorop staat, dan moeten we innovatieve, duurzame en milieuvriendelijke oplossingen de ruimte geven om zich te ontwikkelen. Dit vraagt om een overheid die in staat is om wetten en regels aan te passen op basis van nieuwe inzichten en technologische vooruitgang.

Bodemenergie heeft het potentieel om één van de belangrijkste pijler te worden in onze duurzame energievoorziening. Het is aan ons om dit potentieel te benutten en te zorgen dat wet- en regelgeving in lijn zijn met de feiten. Het is tijd om bodemenergie niet langer als een milieubelastende activiteit te zien, maar als wat het werkelijk is: een bron van milieuwinst en een stap richting een duurzame toekomst.