Bouwbedrijf Heijmans start een proef met het telen, verwerken en gebruiken van vezelhennep als bouwmateriaal. Het gebruiken van vezelhennep als bouw- en isolatiemateriaal wordt al langer gedaan, maar het is uniek dat Heijmans in deze proef alle stappen – van de hennepteelt tot bouw van het pand – zelf in huis heeft.

Vezelhennep heeft zich al bewezen als biobased bouw- en isolatiemateriaal, vertelt Pim Ketelaars, manager duurzaamheid woningbouw bij Heijmans. Toch vond het bedrijf het belangrijk om, nu ze zelf gaat starten met het gebruik van het materiaal, de teelt in eigen handen te hebben. “We zijn op onze eigen grond begonnen, want dan heb je het zelf in de hand en heb je zelf een gevoel bij wat het nou betekent om die biobased gewassen te verbouwen.”

Heijmans gaat hennep gebruiken voor bouwprojecten in onder andere Nietap en Middelburg. In deze projecten wordt vezelhennep niet alleen gebruikt als isolatiemateriaal, maar zal het ook gebruikt worden in bouwblokken en in binnendeuren via plaatmateriaal.

“Biobased isolatie draagt enorm bij aan een gezonde woning en dat wordt weleens onderschat”, zegt Ketelaars. “Daarmee maak je een damp-open constructie waardoor je een ademende woning krijgt. En dat is voor jou als bewoner een stuk gezonder. Normaliter zijn we gewend om damp-dichte woningen te maken die als een soort plastic regenjas om je heen hangen.” Door de vocht- en temperatuurregulerende werking van vezelhennep, zorgt het voor een beter binnenklimaat.

“Als je gezondheid en CO2-reductie ziet, dan is het heel logisch dat isolatie met hennepvezel een belangrijk onderdeel is van je woningbouwprojecten”, vertelt Ketelaars verder. “En een bijkomend element is dat het biodiversiteit meer vergroot omdat je het op een goede natuurlijke manier verbouwt.”

Teelt
De vezelhennep waar het in dit project om gaat, wordt geteeld in Friesland op 6,5 hectare grond die in bezit is van Heijmans. Deze grond wordt gepacht door een boer en Greeninclusive helpt mee bij het realiseren van de teelt en bij het verwerken van de vezelhennep tot isolatiedekens.

Op deze manier kan Heijmans (deels) voorzien in zijn eigen benodigde grondstoffen en ervaring opdoen met het telen van hennep. Daarnaast biedt het een verdienmodel voor de boer, die naast de hennepteelt ook verdient door CO2-certificaten, legt Ketelaars uit. “Hennep slaat CO2 op, daar kan je CO2-certificaten op halen, dat rekenen we met Greeninclusive en dan gaan die certificaten naar de boer zodat die er een verdienmodel aan heeft.”

De eerste hennepoogst heeft al plaatsgevonden, vertelt Ketelaars, en daar heeft Heijmans veel van geleerd. “Het is lang niet genoeg voor wat we nodig hebben bij onze eerste projecten. Dus we hebben gelukkig in Greeninclusive een partner die op meer plekken hennep had staan.”

Er wordt momenteel gewerkt aan plannen om de teelt uit te breiden, al is het niet de ambitie van Heijmans om uiteindelijk zichzelf te voorzien van de benodigde hennepvezels. “Het is niet onze strategie dat we dat in heel Nederland willen doen, maar door het eerst eens zelf te doen weten we beter hoe de materie precies werkt.”

2,5 centimeter groei per dag
Vezelhennep is, volgens Heijmans, een geschikte grondstof om te gebruiken voor biobased bouwmateriaal: het heeft een hoge opbrengst per hectare en heeft relatief weinig water, voeding en arbeid nodig. Daarnaast kan het goed gebruikt worden als rustgewas, slaat het veel CO2 op en heeft vezelhennep zich al bewezen als product. Een plant vezelhennep kan wel tot 2,5 centimeter per dag groeien en uiteindelijk tot 3 meter hoog worden.

Bovendien groeit vezelhennep zonder dat daar bestrijdingsmiddelen en kunstmest bij nodig zijn. Daarover wijdt Heijmans verder uit op LinkedIn. “Voor de teelt van vezelhennep maken we geen gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en/of kunstmest. Voordat de vezelhennep wordt ingezaaid, wordt er wel dierlijke mest op het land gebracht om de vezelhennep voldoende voedingstoffen te geven om te kunnen groeien.”

CO2-neutraal bouwen
Heijmans heeft als doel gesteld om in 2030 zijn eigen CO2-uitstoot naar nul teruggebracht te hebben en in 2040 moet dat ook gelden voor de toeleveringsketen en de producten. Om die doestellingen te kunnen bereiken, verwachten zij ook steeds meer te gaan werken met biobased materialen.

Nu de eerste vezelhennep geoogst is, is de eerstvolgende stap om het te verwerken in bouwmaterialen die uiteindelijk gebruikt kunnen worden in een van de projecten van Heijmans.  Daarnaast zet Heijmans ook op andere manieren in op vezelhennep.

Ketelaars: “Waar we verder aan werken is het testen van de gezondheid van de woningen, dat staat op één. Tweede is het opschalen van de akkerbouw, zorgen dat er meer hennep wordt geteeld. En ten derde wij als Heijmans, maar ook met onze concurrenten en concullega’s en opdrachtgevers, werken aan betrouwbare eenduidige oplossingen waar iedereen het over eens is. Hennep is nu nog een relatief nieuw product dus moeten we zorgen dat we met opdrachtgevers samen tot oplossingen komen dat iedereen vertrouwen heeft in het toepassen ervan.”

Bij dat laatste gaat het vooral om het leren kennen van het product, vertelt Ketelaars. Dat gaat vaak om praktische zaken, zoals damp-open werken in plaats van damp-dicht, het gebruiken van bepaalde folies of een verschil in grootte van het materiaal. Daartegenover staan grote voordelen, volgens Ketelaars, ook voor de mensen die met het materiaal werken. “Als je het materiaal vast hebt, voelt het veel natuurlijker, veel fijner ook als timmerman om heel de dag mee te werken.”

De prijs van vezelhennep ligt over het algemeen nog wat hoger dan reguliere isolatiematerialen. Ketelaars merkt daarbij op dat de kleinschaligheid van biobased materialen daarin ook een belangrijke rol speelt. Bij het opschalen van het gebruik zal de kostprijs zeker nog veranderen, verwacht hij. “Of het daarmee dezelfde kostprijs krijgt als een huidig product, dat weet ik niet, maar we moeten ook naar nieuwe materialen die CO-vriendelijk zijn en goed zijn voor de aarde.”

In de toekomst zal Heijmans de teelt van vezelhennep niet meer zelf organiseren, maar het bedrijf zal het verbouwen van het gewas zeker blijven stimuleren, vertelt Ketelaars. Bovendien ziet Heijmans vezelhennep niet als enige veelbelovend biosbased bouwmateriaal, ze zetten ook in op ander biobased materiaal zoals stro.

Ketelaars: “Ik verwacht dat we met zo’n drie, vier of vijf gewassen gewend gaan raken om het toe te passen. Nu lijken de verschillen nog heel groot. Maar ik verwacht dat die verschillen straks wat minder gaan zijn, en dat we met een soort handboek kunnen werken en weten op welke manier we de verschillende gewassen kunnen toepassen.”