Mini-warmtenetten kennen een groot potentieel en steeds meer buurtinitiatieven en gemeenten willen dit alternatief van gesloten bodemenergie toepassen. De provincie Utrecht is hier op grote schaal mee bezig. Gerbert Hengelaar is namens de provincie kwartiermaker en onderzoekt kansrijke pilots en initiatieven. In gesprek met Warmte365 vertelt hij hoe het er voor staat.

Hengelaar heeft sinds het begin van dit jaar met zijn werkgroep een quickscan uitgevoerd naar meerdere projecten. Zeven projecten daarvan zijn zo concreet dat ze volgend jaar al gerealiseerd kunnen worden. Het gaat volgens Hengelaar om projecten in Houten, Amersfoort, Driebergen en Maarsen.

 “Het komt er met de projecten nu op neer dat ze een inhoudelijke ontwikkelingsfase door moeten”, zegt hij. “De focus ligt op het pilot gereed maken van de kopgroep van zes mini-warmtenetten. Dat betekent dat we bij alle zes projecten bewonersavonden organiseren en inventariseren of er voldoende huishoudens mee willen doen, want dat is een belangrijke horde.”

Wat is een mini-warmtenet? Mini-warmtenetten kunnen een oplossing bieden voor wijken of straten tussen de twee tot circa honderd woningen. Mini-warmtenetten zitten precies tussen een individuele oplossing zoals een warmtepomp en een grootschaliger warmtenet in. Deze oplossing is bijvoorbeeld relevant in buurten waar geen warmtenet is en door relatief dichte bebouwing (zoals rijwoningen) een individuele lucht-warmtepomp complex in te passen is.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen lichte en zware netten. Bij lichte mini-warmtenetten moet je denken aan een paar woningen die samen een bodem-lus delen en samen een investering hierin doen. Bij een zwaar mini-warmtenet heb je het eerder over tientallen woningen waarbij je niet alleen warmte uit de bodem haalt, maar waar je hem ook op centrale schaal opwaardeert met een gedeelde warmtepomp.

“De voordelen van mini-warmtenetten zijn vooral dat het qua schaal veel overzichtelijker is”, zegt Hengelaar. “Je kan sneller door het proces en je kan samenwerken met bewoners. Ik laat bewoners intentieverklaringen tekenen zodat je geen volloop hebt. Maatschappelijk gezien heb je met mini-warmtenetten minder last van netcongestie.”

Meer aandacht voor mini-warmtenetten
Uit de quickscan die Hengelaar uitvoerde kwamen ook kansrijke zware mini-warmtenetten naar voren. Maar het is nog een stuk complexer om die te realiseren, volgens de kwartiermaker. “De complexiteit zit ook in de verscheidenheid aan gebouwen, een deel moet nog geïsoleerd worden. Dat zagen we bijvoorbeeld bij een plan in Lage Vuursche. Dan heb je een langer proces nodig om alles voor te bereiden. Dat gaat lijken op het aanleggen van een groter warmtenet.”

Waar komt de toegenomen aandacht voor mini-warmtenetten vandaan? “Dat is niet voor niks”, zegt Hengelaar. “Het begon al in Utrecht omdat er heel veel buurtinitiatieven ontstonden waarvan gemeenten niet wisten wat ze ermee aan moesten. Zij zijn ermee naar de provincie gegaan om te laten onderzoeken. Daarnaast was er op dat moment een terugslag in de middelgrote warmtenetten uit proeftuinen. Dat komt nu allemaal samen. Maar het eerste net moet nog steeds gerealiseerd worden.”

“Maar als je vijf  jaar geleden een warmtenet aan wilde leggen voor dertig woningen zei men: dat kan helemaal niet, bestel maar een luchtwarmtepomp. Door zeer lage temperatuur warmtenetten en een stukje organisatorische innovatie met de pilots kunnen we iets doen wat men in het verleden niet interessant vond.”

“De inzet van alle projecten is dat de energierekening omlaag gaat met mini-warmtenetten”, zegt Hengelaar. “Wij zien het voor ons dat je ook zonnepanelen aanlegt. Daarnaast is het ons uitgangspunt dat de projecten alleen doorgaan als 95 procent van bewoners niet meer uitgeeft dan ze nu doen.”

“Voor bestaande woningen is dit een heel interessant concept en is dit ook een betere oplossing dan een luchtwarmtepomp”, besluit Hengelaar. “Als de pilots succesvol zijn kan dit binnen en een paar jaar opstijgen.”